Założenie fundacji to proces złożony, począwszy od chęci ustanowienia fundacji przez fundatora lub fundatorów posiadających odpowiedni kapitał, a skończywszy na uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Poniżej skrótowo zostały opisane, krok po kroku, etapy zakładania fundacji (za wyjątkiem fundacji ustanawianych w testamencie) oraz rola notariusza w całej procedurze.
1) Chęć założenia przez fundatora lub fundatorów (osobę fizyczną bez względu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania lub osobę prawną bez względu na siedzibę) fundacji dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności, takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami (nie jest to jednak katalog zamknięty) z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2) Ustalenie przez fundatora lub fundatorów statutu fundacji określającego jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.
3) Udanie się przez fundatora lub fundatorów do kancelarii notarialnej celem złożenia przed notariuszem oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji, które to oświadczenie zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 06 kwietnia 1984 roku o fundacjach powinno mieć formę aktu notarialnego (tzw. akt fundacyjny lub akt założycielski), a które to oświadczenie w szczególności powinno określać:
a) cel lub cele fundacji (patrz. pkt 1),
b) tzw. fundusz założycielski, czyli składniki majątkowe przeznaczone na realizację celu lub celów fundacji (mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości), ich wartość i zakres przeznaczenia,
[Zasadą jest, iż fundusz założycielski stanowi podstawę do działalności statutowej fundacji, natomiast wolą fundatora może być dodatkowo prowadzenie działalności gospodarczej (w rozmiarach służących realizacji celów fundacji) – wówczas wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być niższa niż 1.000 złotych, a z kolei wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność statutową nie może być niższa niż ta przeznaczona na działalność gospodarczą, a zatem również min. 1.000 zł. W przypadku prowadzenia jedynie działalności statutowej minimalna wartość funduszu założycielskiego nie została ustawowo określona, ważne jednak, aby realnie dawała możliwość rozpoczęcia działalności fundacji.]
c) wskazanie ministra właściwego ze względu na cele fundacji – jest to element fakultatywny, który może być zamieszczony w akcie fundacyjnym, lecz nie musi, a w przypadku jego braku oświadczenie fundatora w tej sprawie powinno być dołączone do statutu i przekazane sądowi prowadzącemu rejestr fundacji.
Taksa notarialna (wynagrodzenie notariusza) za akt fundacyjny liczona jest od wartości funduszu założycielskiego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tj. Dz.U. z 2013r. poz. 237).
4) Złożenie wniosku o rejestrację fundacji do sądu rejonowego (sądu gospodarczego) właściwego ze względu na siedzibę fundacji, na który to wniosek składają się:
– formularze urzędowe dostępne między innymi pod niżej podanym linkiem:
http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/krajowy-rejestr-sadowy/formularze-wnioskow-wykorzystywanych-w-krs/
(podstawowym formularzem jest formularz KRS-W20, do którego załącza się ewentualnie inne formularze uzupełniające wymienione na końcu formularza podstawowego w zależności od stanu faktycznego, np. formularz KRS-WM załączany jest jedynie w przypadku prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej)
– dokumenty stanowiące załączniki do wniosku (tj. akt fundacyjny, 3 egzemplarze statutu podpisane przez fundatora lub fundatorów oraz odpowiednie uchwały np. o powołaniu zarządu),
– dowód uiszczenia opłaty, która wynosi odpowiednio:
a) w przypadku fundacji prowadzącej jedynie działalność statutową, a zatem za wpis jedynie do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS – 250 zł,
b) w przypadku fundacji prowadzącej również działalność gospodarczą, a zatem za wpis zarówno do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS, jak i do rejestru przedsiębiorców – 600 zł (500 zł za wpis do rejestru + 100 zł za ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).
Literatura
1) Ustawa z dnia 06 kwietnia 1984 roku o fundacjach (tj. Dz. U. z 1991r. Nr 46, poz. 203 z późn. zm.),
2) H. Cioch, A. Kidyba, Ustawa o fundacjach. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010,
3) http://ms.gov.pl